GÜMRÜĞE DAİR İSKENDERUN GÜNLERİ
GÜMRÜĞE DAİR İSKENDERUN GÜNLERİ
GÜMRÜĞE DAİR İSKENDERUN GÜNLERİ
Yazının başlığı Gümrüğe dair İskenderun günleri fakat Akaryakıt konusu ile ilgili işlemleri gümrükte hangi aşamalardan geçerek serbest dolaşıma hak kazandığını anlatacağım. Gümrüğü hayatımın her alanında uygulayan birisi olarak bu yazıda Soğuk bir kış günü 2020 ocak ayı İzmir’den Hatay İskenderun’a doğru yola çıkınca başladı bu hikaye aslında Askere gitmeden önce aileye uğrayıp sonra Birliğime teslim olacağımın yol hikayesidir evet hikâye birebir gerçek olarak aşağıda yaşandığı şekilde anlatılmıştır. Yola çıktığımız da gün İzmir’de hava yağmurlu ve bir o kadar soğuktu yolumuz Manisa, Denizli(Denizli benim için hikayenin başladığı yerdir), Konya, Pozantı istikametinde yola devam ederken; Yol arkadaşlarımla yolda defalarca gümrüğü bir kerde daha andıktan sonra gümrüğe bir son verip her şey olacağına varır da karar kıldık ardından durduğumuz yerlerde, Dağların kıyıya uzanışını Torosların karlı dağlar içinden bizleri selamlar gibi duruşunu seyrettik. Nur dağlarının görüntüsü şairin dediği gibi
‘Dilimde sabah keyfiyle yeni bir umut türküsü ,Kar yağmış dağlara, bozulmamış ütüsü, Rahvan atlar gibi ırgalanan gökyüzü, Gözlerimi kamaştırsa da geleceğim sana’ bende yeniden evime dönüyordum bu şiirle. Adana, Erzin, Dörtyol üzerinde ilk defa yeşil vadi ve falezi denize sıfır yollar gören Egeli arkadaşlarım keşke bizde burada yaşasaydık diye hayallere dalıp gittiler.
2009 yılında üniversite okumak amacıyla çıktığım Hatay’dan 2020 yılında geri dönüyordum kafamda güzel şarkılar yanımda masmavi deniz, Radyoda anlamsız bir müzik çalsa da benim kafamda Requiem in D Minor, K. 626 senfoni orkestra halinde grup konseri veriyordu. Çok geçmeden İskenderuna varış yaptık. İskenderun hiç değişmemiş fakat silüetler insanlar o kadar değişmişti.Güzel Günlerin yeşil limon ağaçlarının içinden geçerken doğanın ahengi bulutların yaptığı dansları izlemenin keyfini yaşıyordum.
Akaryakıt depolanan Silo tankların orda bir mola daha verdik. Güvenlik görevlisi 50’li yaşlarında kır saçlı birisi bize yaklaştı ve sakin bir ses tonuyla, işini düzgün yapan sorumluluk sahibi bilinciyle, üst düzey bir diksiyonla Güvenlik görevlisi burada duramayacağımızı durduğumuz yerin Gümrüklü antrepo olduğunu bize tebliğ etti. Tebellüğ eden bizler bizde Gümrük Müşaviri olduğumuzu tebliğ ettik aramızda böyle karşıt geri dönülemez bir ilişki başladı. Güvenlik görevlisi saygılı ve hürmet hak eden birisi olduğunu anlamam çok sürmedi. Hemşericilik yapmaya karar verdim Hatay şivesi ile karışık İstanbul Türkçesi konuşarak güvenliğe buranın hangi tip antrepo olduğunu sordum kendisi bize antrepo mevzuatını anlatmaya başlayınca bizler şaşkınlıkla birbirimize bakmaya başladık. Antrepo türlerini ve B tipi antrepo sistemini anlattı Antrepoları kimlerin kiraladığını sistemin nasıl çalıştığını, toplu teminat sistemini, dolu boş tır yapılan kantarları, Liman kapı kaydını, bizlere biz aslında bilmediğini varsayarak sormuştuk fakat her görünün dışında ‘defineyi malik viraneler vardır’ bu tanıma uyuyordu.
Güvenlikle işi tatlıya bağladıktan sonra bizlere antrepo içinde çay içme teklif etti, cazip ve beni kendime getiren bir teklifti, çaylar gelene kadar hasbihal etmeye devam ettik Güvenlik olan abimiz aslında emekli olmadan önce Gümrük Muhafaza Memuru olarak çalışmış, yani konuyu gayet iyi biliyordu. Çaylarımızı içerken limandan gelen gemi siren sesleri, soğukla karışık mazot kokusu, körfezin golf stream (İngiltere kıyılarında oluşan gelgitler) yaparcasına gel git akımı doğal bir sanatsal şölene tanık oluyordum. Çaylarımız bitince finalde Güvenlik görevlisi bizlere sorular sormaya başladı bizi böyle göndermek istemiyordu. Meraklı olduğu her halinden belliydi bir ustaca sorulan soruların aslında bizleri sınamak derecesine varılmak istenen noktayı anlıyor bir an evvel gümrüklü antrepodan çıkmaya çaba harcıyorduk.
Sağ salim kendimizi Güvenlik abimizden kurtardıktan sonra meşhur körfezi tekrar selamlayıp kendi mahalleme varmıştım. Mahallemizin Fırınından eve gitmeden ekmek almak için sıraya girdim fırıncı abimiz benim çocukluğumu bilir ve neredeyse o fırından her gün ekmek alırdım. Fırıncı abimize kolay gelsin tazelerinden verirseniz diye reaksiyon gösterdim kendisi bana bizde bayat ekmek olmaz abim diye geri dönüş yaptı. Çok istedim beni tanısın diye ama yüzü unlu ve çileli bir ifade tebessüm ederek baktı. Aradan yıllar geçmişti her yer değişmiş fırıncı abimiz beli bükülmüş, beni tanımasa bile gazete kağıdına sarıp verdiği pideleri eve gidene kadar açlığında verdiği yetkiye dayanarak kendimi teselli ediyordum. Mahallemden geçerken küçük çocuk gibi meraklı gözlerle etrafı inceliyordum herkesin ne kadar değiştiğini benim aslında hiç değişmediğimi o an anladım.
Eve giriş yaptıktan sonra telefonum acı acı çaldı İstanbul’dan arayan Gümrük Müşaviri arkadaşım İskenderun Gümrüğünde Akaryakıt ithalatının olduğunu en azından benimde gidip bakmamı rica etti. Tatile diye çıktığım yolda Serbest dolaşıma giriş beyannamesi açılarak önüme gelmişti. Akşam saatlerinde beyannameler tescil alındı ve biz şafak vaktiyle(Gümrükte şafak sökmeden çıkanlar her zaman öndedir) bir gemi dolusu Motorin Yakıtının ithalat işlemlerine başlamıştık. Bir yandan tahlil işlemleri bir yandan survey raporları havalarda uçuşmaya başladı. Bizler ilk defa İskenderun gümrüğünde iş yapacağımız için heyecanımız had safadaydı. Benim için farklı bir anlamı olan İskenderun gümrüğü ilkokulumun yanında her gün okul çıkışında acaba bu insanlar burada ne yapıyor diye sorduğum soruların cevabını tebessüm ederek hafızamdan geçiriyordum.
Gümrük’te her zaman hiçbir şey olmasa bile mutlaka bir şeyler olabilir. Hata insana mahsus bir durum olduğu için Gelen eşyaların Gümrük Kıymetleri, Reuters verilerini, Fiyat ve dalgalanmaları, ihtirazi kayıt sistemini, Gerçek ağırlık değerlerini, Eşyanın satışa ait esas değerini,Yurt içi ve yurt dışı giderleri, fire oranlarını, 54 adet beyanname alanını , Tarife, Menşe, Kıymet istatistiklerini geminin gerçek dara ağırlığını, draft ve survey raporunu, akaryakıtta Aliağa Gümrük Müdürlüğünden gelen deneyimlerimizi harmanlayarak işlemlere başladık.
Gümrük yükümlülüklerini yerine getiren firmamız vergilerini yatırarak akşama doğru tankerleri antrepolara sevk ederek fiilen ithalat başladı ve görevimizi başarıyla tamamlamıştık. İthalatı yaptığımız yer Güvenlik görevlisinin bulunduğu liman bağlı bulunduğu rıhtımda görevli ile göz göze geldik işimizi yapmanın haklı gururuyla konuşmadan selam alıp verdik. Gümrük her yerde karşınıza çıkabilir Mottosunu unutmadan Batıdan doğuya doğru giderseniz sadece iller ilçeler karşınıza çıkmaz her zaman yakıtı daha ucuza alabilirsiniz. Petrol boru hatları yakın olan yerlerde maliyetler her zaman daha indirimli tarifeden verilebilir biz aldık oradan biliyorum. Lakin siz siz olun bilinmeyen şirketlerden yakıt almayı tercih etmeyin.Yazımın Sonuna Gelirken Gümrük sizi her zaman bulabilir gümrüğe dair yazdıklarımız yazacaklarımızın teminatıdır.
Akaryakıt Nedir?
Akaryakıt: Benzin türleri, nafta (hammadde, solvent nafta hariç), gazyağı, jet yakıtı, motorin türleri, fuel-oil türleri ile EPDK tarafından belirlenen diğer ürünleri ifade eder. Akaryakıt ithal etmek isteyen kişilerin öncelikle EPDK lisansına sahip olmaları gerekmektedir.
Türkiye Gümrük bölgesine getirilerek özet beyan ile eşya gümrüğe sunulduktan sonra, eşya için antepo beyannamesi veya Serbest Dolaşıma giriş beyannamesi verilir.
Antrepoya alınmak istenilen eşya için ithalat vergilerininin %100 teminat verilmesi gerekmektedir. Antrepoya konulmak istenilen eşya uluslararası gözetim firmalarınca gümrük memuru nezaretinde antrepo tanklarının ölçülmesi yöntemi ile miktarı tespit edilir. TGTC 27. Fasılında yer alan akaryakıt işlemleri GY 196. Md ye göre laboratuvar analizine tabi tutulacağından kimyahaneye sevki gerekmektedir. Tahliye sonrası Antrepo tanklarından numuneleri muayene memurunca alınarak laboratuvar analizine GTİP tespiti için gönderilir. Laboratuvara gönderilen numuneye ait bilgi ve belgeler TB LARA sistemi üzerinden laboratuvara aktarılır. Tahliye sonucu miktar tespitine göre beyannamede gerekli düzeltmeler yapılarak alınacak olan vergiler yeniden hesaplanıp yükümlüsüne duyurulur.
Eşyanın antrepoda bulunduğu sürede laboratuvar analizine tabi tutulması durumunda antrepodan ithalat aşamasında başka eşya ile karışmamış olması kaydı ile yeniden laboratuvar analizine tabi tutulmaz. Beyanın belge kontrolüne tabi tutulması durumunda eşya fiziki kontrole tabi tutulmayarak belgeler üzerinden kontrolü sağlanarak muayene memurunca uygun bulunması durumunda beyanname blokesi kaldırılmasına müteakip ÖTV ye ait bilgiler sistem tarafından otomatik olarak GİB istemine EK-11 bilgi formu ile aktarılır ve vergileri ödenir. Yükümlüsünün yurt içi satıştan sonra ÖTV tutarını GİB na ödemesi durumunda GİB tarafından ödemeye ait bilgi Ek-12 bilgi formu ile Gümrük sistemine gönderilir ve otomatik olarak beyanname işlemleri sonlanarak beyanname kapanmış statüye gelir.
Taşıt üstü İthalatta Gümrük Genel Tebliği seri no 16 ya göre işlemler tekemmül ettirilir ve eşyaya ait gümrük vergileri nakit olarak teminata bağlanır. Eşya numunesi taşıttan boşaltılmadan önce alınarak laboratuvar analizine tabi tutulur. Uluslararası gözetim firmasının gümrük gözetim memuru nezaretinde draft survey yöntemiyle tespit edeceği eşya miktarı dikkate alınır. Bu aşamada yine sayaç işlemleri (seri no 1) e göre konşimentoda yazılı miktar %0,5 fire oranı dikkate alınır. Bu eksiklik/fazlalık %0,5 oranını geçtiği takdirde draft survey yöntemiyle ölçümü yapılan miktar tespit raporu kullanılır aksi tadirde sayaç işlemleri tebliğine göre sayaç raporu kullanılması esastır. Analiz sonucu uygun çıkan eşyanın Fiziken alınan miktarı dikkate alınarak tahsil edilmesi gereken vergiler yükümlüsüne duyurulur ve tahsili istenilir. Teminata bağlanan ÖTV tutarı ve eşya miktarı bilgileri sistemin oluşturduğu EK-11 bilgi formu ile elektronik olarak sistem tarafından GİB na aktarılır.
Yurt içi satışı yapılan eşyaya ait ÖTV tutarı GİB na ödenerek eşyaya isabet eden ÖTV nin tahsil edildiği bilgisi ek-12 formu ile sistem üzerinden gümrük sistemine aktarılır ve beyanname işlemleri tamamlanarak beyanname kapanmış statüye otomatik olarak gelir.
ÖTV kanunu 1 sayılı listenin A cetvelinde yer alan eşyalar için tebliğ gereğince antrepo ve SDG rejimleri çerçevesinde yönetmelik ek77 de yer alan formata uygun TB ne hitaben düzenlenmiş kesin ve süresiz teminat mektubu verilmesi esastır. 1B cetvelinde yeralan eşya için ise bağlı bulunulan vergi dairesi adına düzenlenmiş teminat mektubu verilmesi gerekmektedir.
Genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve sermayelerinin %51’i veya daha fazlası bunlara ait olan kuruluşlar ile özelleştirme kapsam ve programına alınmış olup hisselerinin yarısından fazlası kamuya ait olan kuruluşlardan teminat aranmaz.
İstisna olarak YYS ve OKS belge sahiplerine laboratuvar sonuçları alınmadanda eşyanın teslimi GY 196/6 mad uyarınca mümkün bulunmakla birlikte tahlil sonucu beyana göre farklı çıkması durumunda vergiler yeniden tahakkuk ettirilerek ödenmesi duyurulur.