ELMASIN KANLI HİKAYESİ
ELMASIN KANLI HİKAYESİ
ELMASIN KANLI HİKAYESİ
Gümrük Mevzuatını günlük hayatta örneklerini rast gelince tebessüm ediyorum.Bir Pazar günü arkadaşlarla Film izlemeye başladığımda bunun bir yazıya dönüşeceğini düşünmemiştim.Filmin adı Kanlı elmas Başrolde Leonardo DiCaprio oynuyordu.Film Sierra lone denilen Atlantik okyanusuna kıyısı olan küçük bir ülkeyi anlatıyordu.Filmde dikkatimi çeken elmas madenlerinde çalışacak kişilerin silah zoruyla çalıştırılması ve çalışmak istemeyen kişilerin ellerinin bilekten kesilmesiydi.Tabiki bu bir filmdi gerçekte durumu araştırınca olayların gerçek olduğunu hatta daha ileriye giderek elleri kesilen insanların açlığa terk edildiği ailelerinden ayrıldığı savaş içinde yetişen çocukları öğrendim.Bizlerin evlilik teklifi veya özel gün kutlamaları için kullandığımız pırlanta yani atası olan elmas bu şekilde çıkarılması üzücüydü. Bu durumda kadınların parmaklarında bulunan elmas yani en küçük taşı pırlantanın kanlı bir hikayesini bilmeniz sizlerede duyarlılık sağlayacaktır.
Elmasın oluşum süreci
Belirli bir sıcaklık ve basınç altında elmas oluşur. Bu oluşum yer kabuğunun altında dünya çekirdeğinin yakın bir noktasında meydana gelir. Meydana gelen volkanik hareketler ve deprem hareketleri ile beraber elmasın yeryüzüne ulaştığı biliniyor. Bazı bölgelerde nehir kumlarına karıştığından pek çok kişi kolayca bulabilmektedir. Yapılan belli bir ayrıştırma ve eleme ile beraber elmas, cevher kayaları içerisinden çıkarılabilmektedir.Dünyanın en değerli maddesi olan elmas aynı zamanda pek çok farklı özelliği ile ön plana çıkmaktadır.Dünya'nın doğal madenleri arasında en sert olanıdır.Saf karbondan oluşumu gerçekleşen kristalize bir mineral yapıya sahiptir.Yüksek iletkenlik gücüne sahip olması ile ısı yansıtıcı olarak en saydam maddedir.Dünya çapında bilinen en genç elmas 1 milyar yaşında, en yaşlı olanı ise 3 milyar yaşına kadar uzanmaktadır.
Elmas oluşumu dünya çekirdeğinin çok yakın noktalarında meydana gelir. Oluşum temeli karbon bazlı yapının yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalması ile gerçekleşir. Ancak elmas oluşumunda kömürün payı bulunmaz. Çünkü kömür tortul bir kayaçtır ve yeryüzünde birikmiş bitki artıkları kaynaklı oluşur. Özellikle 3,2 km’den daha derin noktalarda kömüre rastlanmaz.
Yer kabuğundan daha aşağılara çok daha derin noktalara kömür ulaşamaz. Bu sebepten dolayı elmas dünyanın oluşumu sırasında yeryüzünde derin noktalara yerleşmiş karbon üzerinden gerçekleşmiştir. Dünya oluşum esnasında yaşadığı farklı evrimlerle yüksek basınç ve sıcaklığa maruz kalmıştır. Bu da doğal olarak karbon bazlı şekilde elmasların ortaya çıkmasına olanak tanıdı.
Elmas ve pırlanta Gümrük mevzuatımıza göre Kıymetli taşlar içinde yer alır ve bu durum ile ilgili Gümrük mevzuatımızda düzenlemeler bulunur.Bunlar kimberley süreci olarak adlandırılır.
Kimberley Süreci, özellikle Afrika ülkelerindeki çatışma bölgesi elmaslarının ülke pazarlarına girişini engellemek, yasal elmas endüstrisini korumak ve bu sürece dahil olmayan ülkelerin ham elmas ithal ve ihracına izin vermemek amacıyla başlatılan uluslararası bir kontrol sistemidir.
Bu konuda Birleşmiş Milletler tarafından 1998 yılında alınan 1173 sayılı ilk kararda ham elmasın isyancı grupların faaliyetlerinin finansmanında kullanıldığından bahsedilmiştir. Konuyla ilgili raporlara göre 1990’lı yıllardaki elmas üretiminin yaklaşık %20’sinin illegal amaçlara yönelik olduğu, yaklaşık %15’inin ise çatışmacı grupların kontrolünde olduğu tespit edilmiştir. Ancak Dünya Elmas Konseyi’nin tahminlerine göre bu oran 2004 yılı itibarıyla %1’lere gerilemiştir.
Kimberley Süreci temel olarak ham elmas ticaretinin üye ülkeler arasında ve sertifika eşliğinde gerçekleşmesini amaçlamaktadır. Böylece meşru olmayan grup ve kişiler tarafından yapılan üretim ve ticaret faaliyetleri engellenmektedir. Bütün katılımcı ülkelerin ihraç için her ham elmas sevkiyatı ile beraber bir Kimberley Süreci Sertifikası temin etmeleri gerekmekte olup, Sertifikaların belirlenmiş olan asgari standartları taşıması zorunlu bulunmaktadır. Her Katılımcının diğer bir Katılımcıya ihraç edilecek ham elmasın gönderilmesinde, bu türden her sevkiyatın usulüne uygun şekilde geçerli kılınmış bir Sertifika eşliğinde olmasını talep etmesi ve bir Katılımcıdan ithal edilecek ham elmasın gönderilmesinde usulüne uygun olarak geçerli kılınmış bir sertifika talep etmesi gerekmektedir. Aynı zamanda teslim alınmanın teyidinin ivedilikle ilgili İhracat Otoritesine gönderilmesinin sağlanması gerekmektedir.
Türkiye’de Kimberley süreci
Türkiye Büyük Millet Meclisince 20 Ekim 2004 tarihinde kabul edilen 5244 sayılı Kimberley Süreci Sertifika Sistemine Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanunla, Türkiye’nin 5 Kasım 2002 tarihli Interlaken Deklerasyonu ile oluşturulan Kimberley Süreci Sertifika Sistemine katılması uygun görülmüştür.
Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair 2006/11115 sayılı Kararın amacı, çatışma bölgesi elmaslarının ticaretinin önlenmesine yönelik kontrol sisteminin oluşturulması ve ham elmas ithal ve ihracının Kimberley Süreci Sertifika Sistemi dahilinde yapılmasının sağlanması olarak ifade edilmiş, tanımlar maddesi ise 2005/8518 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Milletlerarası Andlaşma’da yer alan temel tanımlar esas alınarak düzenlenmiştir. Yine ham elmasın ithal ve ihracı ile transit geçişinde uygulanacak prosedüre bahse konu Kararda yer verilmiştir.
Borsa İstanbul söz konusu Karar’ın 7 nci maddesi ile, ham elmasın ithal ve ihraç işlemlerini Kimberley Süreci Sertifika Sistemi çerçevesinde yürütmeye ve ibraz edilen sertifikaların Kimberley Sürecine ilişkin belgelerde belirtilen asgari standartları taşıyıp taşımadığını incelemeye, katılımcı ülke ihracat otoritesi nezdinde sertifikaların teyidini almaya ve sertifika düzenlemeye yetkili kılınmıştır.
Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair Karara İlişkin 2006/1 sayılı Tebliğ ile ihracat ve ithalat sırasında uygulanacak prosedürün detaylarına yer verilmiş ve İstanbul Altın Borsasınca düzenlenecek sertifikalarda yer alacak hususlar ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Biz Gümrüklerde Neler yapıyoruz
Bu Tebliğ ile ayrıca ham elmasın ithal ve ihracına ilişkin gümrük işlemlerini gerçekleştirmeye Atatürk Havalimanı ve Atatürk Havalimanı Yolcu Salonu Gümrük Müdürlükleri yetkili kılınmıştır.
Türkiye'den Elmas İhracatında
Borsa İstanbul A.Ş., ihraç edilmek istenilen;
a) Ham elmasın Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlenmesine ve Denetlenmesine Dair 2006/11115 sayılı Karar hükümlerine uygun olarak 4 üncü madde kapsamında ithal edildiğinin veya resmi mercilerce üretim ruhsatı verilen üreticilerce Türkiye’de üretildiğinin,
b) Ham elmasın katılımcı ülkelerden birine ihraç edileceğinin,
c)Ham elmasın dışarıdan müdahale edilemeyecek şekilde hazırlanan, kurcalamaya dayanıklı özel paketlerle sevk edileceğinin,
ç) Sertifika düzenlenmesi için gerekli olan tüm bilgilerin doğru olduğunun,
ihracatçı firma tarafından belgelenmesi halinde sertifika düzenler.
Borsa İstanbul A.Ş. tarafından gerekli işlemlerin tamamlanmasını müteakip ilgili gümrük idaresine ibraz edilmek üzere uygunluk yazısı düzenlenir.
İhracatın sertifikanın düzenlendiği tarihten itibaren iki ay içerisinde gerçekleştirilmesi gerekir. Aksi halde, düzenlenen sertifikanın Borsa İstanbul A.Ş.’ye iade edilmesi gerekir. İlgili gümrük müdürlüğü, ihracatın yapılıp yapılmadığını kontrol eder.
Sevkiyat; Gümrük ve Kaçakçılıkla Mücadele Mevzuatı hükümleri saklı kalmak kaydıyla, sertifika beraberinde dışarıdan müdahale edilemeyecek şekilde hazırlanarak Borsa İstanbul A.Ş. tarafından numaralı olarak mühürlenen özel paketler içinde gerçekleştirilir.
İhracatın gerçekleşebilmesi için ilgili gümrük idaresinde Borsa İstanbul A.Ş.’nin uygunluk yazısı aranır. Uygunluk yazısının ibraz edilememesi halinde ihracat işlemlerinin gerçekleştirilmesine izin verilmez.
Borsa İstanbul A.Ş., sevkiyatı müteakip, ihracatçıya sertifikanın onaylı bir suretini tevdi eder. İhracatçı firmalar, sertifikanın onaylı suretini 5 yıl süreyle muhafaza etmek ve resmi makamlarca talep edildiğinde ibraz etmekle mükelleftirler.